دعوای خلع ید: مالی یا غیر مالی؟ بررسی جامع و حقوقی
دعوای خلع ید یکی از دعاوی رایجی است که در حوزه املاک و مستغلات مطرح می شود. این دعوا زمانی مطرح می شود که شخصی تصرف عدوانی در ملک دیگری داشته باشد و مالک قانونی به دنبال بازپس گیری ملک خود باشد. یکی از سوالات پرتکرار در این زمینه این است که آیا دعوای خلع ید، دعوای مالی است یا غیر مالی؟ برای پاسخ به این سوال، ابتدا باید به تعریف دقیق دعوای مالی و غیر مالی پرداخت و سپس به بررسی ماهیت دعوای خلع ید بپردازیم.
دعوای مالی چیست؟
دعوای مالی، دعوایی است که موضوع آن یک حق مالی باشد. به عبارت دیگر، در این نوع دعاوی، خواهان به دنبال مطالبه یک حق مالی از خوانده است. مانند مطالبه وجه، مطالبه خسارت، مطالبه اجرت المثل و … . در دعاوی مالی، ارزش مالی خواسته موضوع اصلی دعوا است و دادگاه نیز بر اساس ارزش خواسته، هزینه دادرسی را تعیین می کند.
دعوای غیر مالی چیست؟
دعوای غیر مالی، دعوایی است که موضوع آن یک حق غیر مالی باشد. به عبارت دیگر، در این نوع دعاوی، خواهان به دنبال احقاق یک حق غیر مالی است. مانند دعوای الزام به انجام تعهد، دعوای رفع مزاحمت، دعوای الزام به تنظیم سند رسمی و … . در دعاوی غیر مالی، ارزش مالی خواسته موضوع اصلی دعوا نیست و دادگاه نیز هزینه دادرسی را به صورت ثابت تعیین می کند.
دعوای خلع ید، مالی یا غیر مالی؟
برای پاسخ به این سوال، باید به ماهیت دعوای خلع ید توجه کنیم. در دعوای خلع ید، خواهان به دنبال بازپس گیری ملک خود است که یک حق مالی محسوب می شود. بنابراین، به نظر می رسد که دعوای خلع ید، دعوای مالی باشد. اما این موضوع به همین سادگی قابل حل نیست.
دلایل مبنی بر مالی بودن دعوای خلع ید:
موضوع دعوا: موضوع اصلی دعوای خلع ید، بازپس گیری ملک است که یک حق مالی محسوب می شود.
ارزش خواسته: ارزش ملک موضوع دعوا، تعیین کننده هزینه دادرسی است.
هدف از طرح دعوا: هدف از طرح دعوای خلع ید، احقاق حق مالکیت است که یک حق مالی محسوب می‌شود.
دلایل مبنی بر غیر مالی بودن دعوای خلع ید:
ماهیت تصرف عدوانی: تصرف عدوانی، یک عمل غیرقانونی است و هدف از طرح دعوای خلع ید، جلوگیری از ادامه این عمل غیرقانونی است.
حفظ نظم عمومی: دعوای خلع ید، علاوه بر احقاق حق مالکیت، به حفظ نظم عمومی نیز کمک می کند.
ارزش معنوی ملک: ملک برای مالک، علاوه بر ارزش مالی، ارزش معنوی نیز دارد.
جمع بندی
با توجه به مطالب گفته شده، می توان نتیجه گرفت که دعوای خلع ید، هم جنبه مالی دارد و هم جنبه غیر مالی. از یک سو، موضوع اصلی دعوا، بازپس گیری ملک است که یک حق مالی محسوب می شود و از سوی دیگر، هدف از طرح دعوا، جلوگیری از ادامه تصرف عدوانی و حفظ نظم عمومی است که جنبه غیر مالی دارد. اکثر قضات بر این باورند که دعوای خلع ید، دعوای مالی است و هزینه دادرسی آن بر اساس ارزش ملک تعیین می شود. اما این به معنای نادیده گرفتن جنبه های غیر مالی این دعوا نیست.
